BANKIERS VLUCHT NAAR DE ZON - JEROEN SMIT over de CREDIT CRISIS

12 april 2010 sprak Jeroen Smit over de credit crisis in de stallen van Huize Frankendael.

Jeroen Smit (1963) bedrijfskundige en auteur van (o.a.) De Prooi, nam ons in anderhalf uur tijd mee langs de het proces van De Bank, de oorzaken van crises en de rol van menselijk handelen hierin.

Hoe is het mogelijk dat dit voor ons land zo belangrijke en kennelijk florerend instituut niet in staat is geweest om verder richting te geven aan haar eigen toekomst? Om niet alleen leidend te zijn maar ook leidend te blijven? Op zoek naar antwoorden sprak Jeroen Smit de afgelopen anderhalf jaar met vrijwel alle direct betrokkenen. In zijn boek ‘De Prooi, Blinde trots breekt ABN Amro’, reconstrueert Smit wat er is in de kern is mis gegaan bij wat zonder twijfel de ‘hofleverancier van bankiers in Nederland’ was.
Boze, verdrietige en gefrustreerde bankiers, bestuurders en adviseurs benadrukten in verreweg de meeste van die 133 gesprekken dat het management van de bank, inclusief de Raad van Commissarissen, heeft gefaald.

Besturen blijft mensenwerk, waar menselijk gedrag een hoofdrol in speelt. Smit illustreerde dit met het ‘nummer twee model’. De gedoodverfde nummer twee, die altijd in de schaduw van nummer een zal blijven staan. Het is deze persoon in de Raad van Bestuur van De Bank waar Smit zijn pijlen op richtte. Want bestaat er een tergender situatie dan te opereren zonder macht? Her resultaat is een elkaar beconcurrerend bestuur, dan ieder zijns weg gaat, niet meer met elkaar communiceert en ieder zijn eigen doelen nastreeft. Op weg naar eeuwige roem. Het zijn dit soort voorbeelden die aanwijzen dat financiele structuren net zo goed onderhevig zijn aan emoties.

Het kunstwerk dat Jeroen ‘citeerde’ in deze context was dat van Marthe Hjorth Jessen. Het werk bestaat uit een draadconstructie dat geheel onder water verdwijnt, maar eenmaal langzaam overeind getrokken een enorm construct vormt vol met zeepbellen. Het werk is solide en kwetsbaar tegelijk. Transparant maar tegelijkertijd hermetisch. Door te blazen veranderen de bellen, maar het construct blijft overeind. Het werk illustreert wat Jeroen betreft de maakbaarheid van het financiele systeem en eveneens de kwetsbaarheid ervan. De buitenzijde imponeert, maar de inhoud blijft pure lucht. Het geeft aan waar wij ook als consumenten op vertrouwen.

Er zijn maar weinig bestuurders die de vlucht naar de zon, gelijk Icarus, niet ambieren. De bonuscultuur is volgens Smit goed te begrijpen vanuit menselijk gedrag. Als jij een lezing hebt gegeven, en 3000 euro hebt ontvangen rijd je blij terug naar huis. Als dan vervolgens je collega belt en je vertelt dat hij voor dezelfde lezing vorig jaar 4000 kreeg, dan baal je.

Stelling: “Beloning en waardering betekenen hetzelfde”

Het gros van het corporate leven wordt gedomineerd door mannen. Ook dit is verklaarbaar; de mens ziet graag zijn evenknie. Zeker als het gaat om opvolging. Smit illustreert: een Raad van Bestuur telt een aantal haast identieke individuen, die allen lid zijn geweest bij een corporale studentenvereniging, uit een welgesteld milieu komen en vaak woonachtig zijn in het Gooi. In de besluitvorming ontstaat een eenzijdige ratio, waarbij geen andere geluiden worden gehoord dan de eigen eenduidige mening. Voor een bedrijf is dit een probleem. Iedereen wil harder en sneller, maar als je uit de bocht vliegt kan niemand meer bijsturen. Laat staan remmen. Meer diversiteit, en meer vrouwen in de Raad van Commissarissen zou veel kunnen betekenen voor organisaties, zeker ten tijde van crises.

Stelling: “De Bank was niet gevallen als er meer vrouwen in de Raad van Commissarissen hadden gezeten”