Conservatisme gevolg van de Crisis?

Dreiging maakt linkse rakker conservatief
Conservatisme is een politieke reactie op een gevoel van angst en onzekerheid
Denken aan onrechtvaardigheid of een dreigende dood verandert progressieve, linkse studenten in conservatievelingen. Dat ontdekte een team Amerikaanse psychologen onder leiding van Paul R. Nail. Dit effect kenden we al in het groot: na de aanslagen van 11 september 2001 nam de steun voor de president Bush en zijn conservatieve beslissingen toe. Nu is voor het eerst met behulp van experimenten aangetoond dat ook voor individuen geldt dat de onzekerheid die met zulke dreigingen meekomt leidt tot een ‘ruk naar rechts’.
Nail en zijn collega’s verdeelden 161 studenten met allerlei politieke voorkeuren in twee groepen. De wetenschappers manipuleerden alleen de eerste groep zo, dat ze aan onrechtvaardigheid en de dood moesten denken. Daarna vroegen de wetenschappers alle studenten naar hun standpunt over onder meer de doodstraf en homoseksualiteit. Voor de ongemanipuleerde groep was dat standpunt niet verandert: ze waren nog even liberaal of conservatief als voor het experiment. Voor de groep die de dreiging van onrecht en dood wel had gevoeld, lag dat heel anders. De progressieve proefkonijnen waren nu net zo conservatief als een ‘van nature’ conservatieve student.


De dreiging van een terroristische aanslag doet ons aan de dood denken.
Conservatisme als bescherming tegen angst en onzekerheid
Met deze uitkomst tonen Nail en co aan dat een gevoel van dreiging – met de dood, met onrecht – leidt tot conservatisme. Daarmee vinden ze ook bewijs voor een theorie die in 2003 werd geopperd door de New Yorkse psycholoog John Jost en collega’s. Jost stelde toen dat politiek conservatisme een soort bescherming biedt tegen angst en onzekerheid. Hij baseerde dat op eerder onderzoek, waaruit bijvoorbeeld bleek dat conservatievelingen minder openstaan voor nieuwe ervaringen en moeilijker kunnen omgaan met dubbelzinnigheid dan linkse progressievelingen.


Ook de dreiging van een economische crisis kan van een progressieve linkserd een conservatieveling maken.
Niet iedereen was het eens met Josts conclusies. De Amerikaanse onderzoeker Jeff Greenberg en zijn Duitse collega Eva Jonas dachten dat dreiging er juist voor zou zorgen dat mensen sterker overtuigd raken van hun eigen politieke gelijk: een linkse rakker zou dan juist nog linkser en progressiever worden. Uit de experimenten van het team van Nail blijkt daar echter niets van. Het lijkt er dus op dat Jost gelijk heeft: angst en onzekerheid maken de mens conservatief.

Het artikel van Nail en collega’s zal verschijnen in het Journal of Experimental Social Psychology onder de titel ‘Threat causes liberals to think like conservatives’.