SLOTDEBAT op ART AMSTERDAM

Op zondag 15 mei werd het slotdebat gehouden op de Art Amsterdam.

Sprekers: Annabelle Birbie (ING), Paul Roos (Kempen en Co, W139), Matthijs Booij (kunstenaar, Miktor en Molf), Nathanja van Dijk (curator tentoonstelling Oh Crisis), Jacqueline Grandjean (Frankendael Foundation). Moderator Tiers Bakker loodste de sprekers langs een drietal kwesties gelinkt aan de waarde van kunst ten tijden van crisis.

Het eerste onderwerp betrof de participatie in de kunst. Met als toverwoord: crowdfunding. Matthijs Booij illustreerde hoe crowdfnding (www.voordekunst.nl) werkte voor een groot project van Miktor en Molf; een zwem/skatebaan in Noord. Hierbij benadrukte dat deze vorm van fondsenwerving niet voor alle kunstenaars en projecten een geschikt middel is, maar als het past dan kan het enorm goede resultaten opleveren.

Annabelle Birnie onderschreef het belang van een ondernemende kunstenaar. Via stimuleringsprogramma's voor jong talent wil de ING bijdragen aan een goed kunstklimaat ook na de crisis.

Paul Roos illustreerde het belang van de betrokkenheid van publiek, makers en verzamelaars aan de hand van een voorbeeld bij W139, waar hij in het bestuur zit. Hier werd een bijeenkomst georganiseerd voor verzamelaars welke tot duurzame contacten leidde voor de organisatie. Kunstenaars en ondernemers staan dichterbij elkaar dan sommigen denken. Ook Frankendael Foundation zet zich in voor een netwerk waarin de wereld van zaken en kunst is verenigd. Via zogenaamde art dinners worden zowel bestuurders als kunstenaars met elkaar in contact gebracht. Hier ontstaan vaak relaties, projecten en nieuwe ideeen. De twee werelden kunnen elkaar versterken, al gaat dat niet vanzelf.

De expositie Oh Crisis 2.0 is experimenteel van opzet. Door het aangaan van gesprekken met topbestuurders van bedrijven, ontstond een dialoog op basis waarvan werk werd geselecteerd. Zoals Arjo Klamer in het openingswoord zei: het gaat in de economie van de kunst niet alleen om kunst als product, maar – en dat vergeten velen – vooral om kunst als gesprek. Dat brengt ons meteen bij het volgende onderwerp: maatschappelijke betrokkenheid. Kunst houdt de vinger aan de pols van de maatschappij. Voor bedrijven is kunst een waardevolle 'ijsbreker' als het gaat om het ter discussie stellen van actuele onderwerpen, maar - zoals Annabelle Birnie benadrukte - bedrijven kunnen door naar kunst te kijken ook meer leren over zichzelf. Zo ging een team van ING onlangs een concert dirigeren om meer te leren over leiderschap. In het debat kwamen de sprekers tot de overeenstemming dat kunst van groot maatschappelijk belang is. Juist omdat het niet verbonden is aan een bedrijf of organisatie, maar kunst op een vrije manier vragen stelt over onze maatschappij. Bedrijven en instellingen kunnen veel baat hebben bij het betrekken van de vrije en innovatieve zienswijze van de kunst. Juist in tijden van crisis is het voor bedrijven en particulieren belangrijk hier rekenschap van te nemen. Nathanja van Dijk noemde in dit kader een gesprek dat ontstond tijdens een van de door ECF gesponsorde Art Dinners. In een gesprek met kunstenaars en bedrijfsleven rondom het werk van Aernout Mik, ontstond het idee om videokunst in de bedrijfskantine te laten zien. Wat zou er dan gebeuren? Mensen vragen zich iets af, het wordt een gesprek tijdens de lunch. Het werk brengt, anders dan in de white cube van een museum of kunstinstelling inspiratie op de werkvloer. Het is goed mogelijk dat dit soort ideeen doorwerken. De crisis biedt ook kansen!

Welke mogelijkheden biedt kunst voor ondernemerschap en vice versa. Alle sprekers vonden dat iedere kunstenaar tegelijkertijd ondernemer is. De nadruk op het ondernemersschap wordt ten tijden van crisis wellicht vergroot. Maar er ontstaat dan ook meer behoefte aan zogenaamde bemiddelaars; mensen die de kunstenaar helpen commercieel verder te komen. Niet iedere kunstenaar heeft de capaciteiten om zijn werk uit te dragen. Van oudsher hebben de galeristen deze taak. Maar ook curatoren en instellingen zoals Frankendael Foundation pakken deze handschoen op. Voor bedrijven ligt er een mogelijke kans expertise op dit vlak te delen.

De waarde van kunst staat ook ten tijde van crisis buiten kijf. De budgetten vanuit de overheid voor de kunsten staan wel onder druk. Als je geen auto rijdt, dan baal je van uitgaven aan snelwegen, als je geen kinderen hebt, dan baal je van overheiduitgaven aan scholen, en als je niet aan kunst doet, dan baal je van subsidies. Het enige antwoord op mensen die balen van kunstsubsidies is daarom: doe mee met kunst! Want de waarde van kunst is van iedereen.